Futbolda “gameback” (geymbək) termini, oyunun gedişatında geri düşən bir komandanın matçın sonuna qədər vəziyyəti bərabərləşdirməsi və ya tam çevirməsi deməkdir. Sadə dillə desək, geridönüş deməkdir — yəni hesabda, xalda geridə qalarkən yüksək performans göstərərək oyunun taleyini dəyişib hesabda irəli çıxmaq və oyunu qələbə ilə bitirmək. Bu anlayış, komandaların motivasiyası, taktiki dəyişiklikləri və son dəqiqələrdə göstərdiyi iradə ilə birbaşa bağlıdır. Bu termin təkcə futbolda yox, idmanın bütün növlərində istifadə edilə bilər.
Gameback-in əsas xüsusiyyətləri
- Məğlubiyyətdən qurtuluş – Komanda məğlubiyyətə məhkum kimi görünür, amma son dəqiqələrdə oyunu xilas edir.
- Taktiki dəyişikliklər – Məşqçi əlavə hücumçular daxil edir, oyunu daha hücumçu sistemə keçirir.
- Psixoloji dözümlülük – Komandanın oyunçuları motivasiyasını itirmir və sona qədər mübarizə aparır.
- Fiziki güc və «ikinci nəfəs« — Oyunçular bəzən güclərini son dəqiqələr üçün qoruyub saxlayırlar və fürsəti əldən verməyib oyunun taleyini dəyişmək üçün qələbəyə hədəflənmiş həmlələr edirlər.
- Fərdi liderlik – Komandada təcrübəli və lider xüsusiyyətli oyunçuların oyunu ələ alması.
Məsələn: Lionel Messi və ya Son Heung-min kimi oyunçular kritik məqamlarda fərqlənərək komandasına dönüş şansı yaradırlar.
River Plate – Rosario Central (2022, Argentina Primera División)
Rosario Central matçda 2:0 irəli idi. Amma River Plate oyunun ikinci hissəsində tam fərqli taktika ilə hücuma keçdi. 78-ci dəqiqədə fərqi azaltdılar, 86-cı dəqiqədə isə bərabərlik qolunu vurdular. Uzatma dəqiqələrində isə üçüncü qolu taparaq oyunu 3:2 hesabı ilə çevirdilər. Bu, klassik “gameback” nümunəsi sayılır.
Jeonbuk Hyundai Motors – Ulsan Hyundai (K League, 2023)
Ulsan Hyundai matçın ilk yarısını 1:0 öndə tamamlamışdı. Jeonbuk isə ikinci hissədə təzyiqi artıraraq 82-ci və 89-cu dəqiqələrdə ardıcıl iki qol vurdu və 2:1 hesabı ilə qalib gəldi. Bu oyunda son dəqiqələrdə edilən dəyişikliklər və hücumçu təzyiqi komandanın tam geri dönüş etməsinə səbəb oldu.
Rafael Nadal – Australian Open 2022
Finalda Daniil Medvedevə qarşı ilk iki seti uduzduqdan sonra Nadal tamamilə tükənmiş kimi görünürdü. Lakin üçüncü setin ortalarından etibarən sanki “ikinci nəfəs” aldı. Daha çox qaçmağa, sürətli reaksiyalar göstərməyə başladı və möhtəşəm geri dönüş edərək oyunu 3:2 hesabı ilə qazandı.
Novak Djokovic – Wimbledon 2019
Roger Federere qarşı finalda Djokovic uzun rallilərdə yorğun görünürdü, amma həlledici tay-breyk setlərində özünü toparlayaraq ritmini yüksəltdi. İkinci nəfəsin köməyi ilə kritik məqamlarda üstünlük qazandı və qalib oldu.
Tony Ferguson vs. Anthony Pettis (UFC 229, 2018)
Tony Ferguson ilk raundun ortalarında zədələnməsinə baxmayaraq, ikinci raundda sürətini və təzyiqini artırdı. Hər bir kombinasiyada daha dəqiq və güclü zərbələr vuraraq Pettisi təslim olmağa məcbur etdi. Onun döyüş stilində ikinci nəfəs demək olar ki, daimi faktordur.
Chan Sung Jung vs. Dustin Poirier (UFC on Fuel TV 3, 2012)
Koreyalı döyüşçü ilk raundlarda çətinlik çəksə də, üçüncü raunddan etibarən tempini artırdı. İkinci nəfəsin hesabına üstünlük qazandı və rəqibini boğma fəndi ilə məğlub etdi.
Gameback-in səbəbləri
- Rəqibin yorğunluğu və konsentrasiya itkisi
- Hücumçuların son dəqiqələrdə fərdi bacarıqları
- Taktiki risklərin artırılması
- Azarkeşlərin psixoloji dəstəyi
“Gameback” yalnız meydanda baş verən taktiki və emosional dəyişiklik deyil, həm də azarkeşlər üçün unudulmaz emosional an deməkdir. Komandanın uduzduğu və ümidlərin tükəndiyi anda baş verən geri dönüş, stadionda və ya televiziya qarşısında izləyən hər kəsdə güclü həyəcan yaradır. Ona görə də, gameback anları təkcə idman nəticəsi deyil, eyni zamanda unudulmaz bir emosional təcrübədir. Komanda geri düşdükdə yaranan həyəcan və gərginlik, dönüş ehtimalı artdıqca daha da güclənir. Həlledici qol vurulduqda isə emosiyalar partlayış kimi yüksəlir – stadion titrəyir, sosial şəbəkələrdə reaksiyalar sel kimi yayılır. Bu anlar azarkeşlərdə qürur və komandasına daha dərin bağlılıq yaradır, eyni zamanda minlərlə insanın eyni anda eyni hissləri paylaşması kollektiv bir yaddaş və xüsusi bir təcrübə formalaşdırır.
Gameback-in mərc edənlər üçün əhəmiyyəti
Mərc edənlər üçün gameback anları həm maliyyə, həm də emosional baxımdan böyük önəm daşıyır. Əgər bir komanda geridədir və oyun əleyhinə mərc qoyulubsa, son dəqiqə geri dönüş qazanılan mərc üçün böyük fürsət yaradır. Bu səbəbdən, belə anlar canlı mərc (live betting) üçün ən həyəcanlı və dinamik məqamlardan biridir.
Emosional baxımdan isə gameback azarkeşlərdə və mərc edənlərdə xoşbəxtlik hormonu olan dopaminin ifrazını artırır. Həlledici qol vurulduqda yaranan ani sevinç hissi, dopamin və endorfinlərin təsiri ilə güclənir, bu da eyni anda həm həyəcan, həm də məmnunluq hissi yaradır.
Buna görə də mərc edənlər üçün gameback yalnız iqtisadi uğur deyil, həm də güclü bir emosional partlayış və xoşbəxtlik anıdır. Bu anlar, həm stadionda, həm də ekran qarşısında izləyənlərin yaddaşında uzun müddət qalır və idman təcrübəsini daha intensiv edir.
Bunlar da maraqlıdır
