İdmanda “ikinci nəfəs” (ingiliscə second wind) termini idmançının artıq yorulduğunu düşündüyü anda, gözlənilmədən güc və enerji axını hiss etməsi halını ifadə edir. Bu, xüsusilə uzunmüddətli və yüksək tempdə aparılan məşqlər və yarışlar zamanı müşahidə olunur. İkinci nəfəs idmançının daha yüksək intensivlikdə və daha effektiv şəkildə performansını davam etdirməsinə imkan yaradır. İdmanda “ikinci nəfəs” yorğunluğun pik səviyyəsinə çatdığı anda idmançının gözlənilmədən enerjisini bərpa etməsi və performansını yüksəltməsi halıdır. Bu fenomen təkcə qaçış və marafonlarda deyil, MMA, boks və tennis kimi yüksək dözümlülük tələb edən fərdi idman növlərində də tez-tez müşahidə olunur.
İkinci nəfəsin elmi izahı
İkinci nəfəs bir neçə bioloji və psixoloji faktorun birləşməsindən yaranır:
- Oksigen dövriyyəsinin artması – Orqanizm oksigeni daha effektiv qəbul etməyə və əzələlərə çatdırmağa başlayır.
- Laktatın parçalanması – Yorğunluq yaradan laktik turşunun səviyyəsi azalır, əzələlər daha rahat hərəkət edir.
- Adrenalin ifrazı – Bədən əlavə enerji sərbəst buraxır və dözümlülük artır.
- Psixoloji adaptasiya – Beyin yorğunluğu qəbul etsə də, emosional motivasiya idmançını dayanmağa qoymur.
İdman növlərində ikinci nəfəs
1. Qaçış və marafon
Marafon qaçışçıları yarışın təxminən ortasında qısa müddətlik yorğunluq hiss etsələr də, “ikinci nəfəs” gələndə sürətlərini bərpa edirlər.
2. Üzgüçülük
Uzun məsafə üzgüçülərində nəfəsin və hərəkətlərin ritmi sabitləşdikdən sonra ikinci nəfəs yaranır.
3. Futbol və basketbol
Komanda idmanlarında oyunçular yorulduqlarını düşündükləri anda, xüsusən də gərgin situasiyalarda, enerji toplayıb daha yüksək tempdə oynamağa davam edirlər.
İkinci nəfəsin yaranmasına kömək edən amillər
- Düzgün nəfəs texnikası
- Yaxşı fiziki hazırlıq
- Psixoloji motivasiya və fokuslanma
- Tempin düzgün idarə olunması
- Azarkeş dəstəyi və komanda ruhu
Oyunlardan nümunələr
1. Diego Maradona (Argentina, 1986 Dünya Kuboku)
Maradona Meksika isti havasında yorulsa da, İngiltərəyə qarşı oyunda ikinci hissədə “ikinci nəfəs” taparaq möhtəşəm oyun göstərmiş və tarixi qollar vurmuşdu.
2. Son Heung-min (Cənubi Koreya, 2022 Dünya Kuboku)
Portuqaliya ilə oyunda Son matçın son dəqiqələrinə qədər yorğun görünürdü. Amma son dəqiqədə sürətlənərək həlledici hücumu qurdu və Cənubi Koreyanın pley-off mərhələsinə çıxmasına kömək etdi.
3. Simona Halep – French Open 2018
Halep finalda Sloane Stephensə qarşı ilk seti uduzmuşdu. Yorğunluq əlamətləri hiss olunsa da, ikinci setdən etibarən oyuna tam fokuslandı. Tempini artıraraq rəqibini yordu və ardıcıl iki set qazanaraq çempion oldu.
4. Nate Diaz vs. Conor McGregor (UFC 196, 2016)
Conor McGregor ilk raundlarda güclü hücumlar edərək üstünlük qazanmışdı. Amma ikinci raundun ortalarında Diaz sanki yeni enerji tapdı — daha çox zərbələr endirdi, tempini yüksəltdi və nəhayət, rəqibini boğma fəndi ilə məğlub etdi. Bu döyüş “ikinci nəfəs”in klassik nümunəsi kimi tanınır.
“İkinci nəfəs” fenomeni idmanda həm fizioloji, həm də psixoloji amillərin birləşməsindən yaranır. Uzunmüddətli yüklənmələr zamanı bədən əvvəlcə oksigen çatışmazlığı, laktik turşunun yığılması və əzələlərin yorulması ilə qarşılaşır. Lakin müəyyən bir həddən sonra ürək-damar sistemi daha səmərəli işləməyə başlayır, oksigen dövranı yaxşılaşır və əzələlərdə yığılmış laktat parçalanır. Bu, idmançının hərəkət sürətini və dözümlülüyünü artırır. Eyni zamanda, adrenalinin və endorfinlərin artması, beynin yorğunluq siqnallarını arxa plana ataraq “davam et” reaksiyasını gücləndirir. Psixoloji motivasiya, xüsusən də kritik məqamlarda, idmançının performansında kəskin yüksəliş yaradır. Futbol, tennis, MMA və digər idman növlərində müşahidə olunan bu proses göstərir ki, ikinci nəfəs yalnız bədən gücü ilə deyil, həm də psixoloji sabitlik və düzgün taktiki yanaşma ilə əlaqəlidir. Yüksək səviyyəli idmançılar bu mexanizmi idarə etməyi öyrənərək, kritik məqamlarda oyunun və ya döyüşün gedişini tamamilə dəyişə bilirlər.
Bunlar da maraqlıdır
