Oyunçu mərc edir və çox böyük bir məbləğ udur. Lakin udduğu məbləği (hətta məbləğ çox olsa da) öz pulu kimi yox, şirkətin pulu kimi gördüyündən çox onu təkrarən və çox asanlıqla digər bir mərcə yatırır.
Burada psixoloji mexanizmlər çox mühüm rol oynayır. Oyunçu, məsələn, 50 manat depozit qoyub 500 manat udduqda, həmin 500 manatı “qazanc” kimi deyil, sanki “şirkətin verdiyi əlavə vəsait” kimi qəbul edir. Buna görə də o, həmin məbləği qorumağa deyil, risk etməyə meylli olur. Halbuki əgər bu 500 manatı maaşından qazanmış olsaydı, onu xərcləyərkən daha çox ehtiyatlı davranardı.
Kazino oyunlarında və idman mərcində bu hal çox rast gəlinir. İnsanın beyni “itkiyə qarşı həssaslığı” real pulla davranışında daha güclü işləsə də, udulmuş pulla bağlı bu mexanizm zəifləyir. Başqa sözlə, oyunçu üçün artıq bu məbləğ “halal qazanılmış pul” deyil, sadəcə “udulmuş şans”dır. Buna görə də 500 manat qazanan şəxs çox vaxt həmin vəsaiti dərhal 200-300 manatlıq riskli mərclərə qoyur. Nəticədə əvvəlcə qazandığını, sonra isə öz ilkin 50 manatlıq depozitini də itirir.
Buna psixologiyada “house money effect” (ev sahibinin, yəni mərc etdiyi şirkətin pulu) effekti deyilir. İnsan sanki ev sahibinin – yəni kazino və ya bukmeker şirkətinin pulunu xərclədiyini düşünür və özünü daha rahat risk etməyə məcbur hiss edir. Məsələn, bir oyunçu dostlarına “mənim pulum deyil ki, udmuşam” deyərək 1000 manatı bir neçə dəqiqə içində itirə bilər. Halbuki bu məbləği maaşından qazanmış olsaydı, həmin pulu heç vaxt belə rahat xərcləməzdi.
Beləliklə, nəticə dəyişmir: insan həm uduşunu, həm də ilkin kapitalını itirir. Bu isə həm maliyyə baxımından, həm də psixoloji baxımdan ağır nəticələr doğurur — çünki oyunçu sonunda həm pulunu, həm də ümidini itirir.
Bunlar da maraqlıdır
